مقالات حقوقی

تصور کنید یک نفر، یک ملک تجاری مانند مغازه را از مالک آن اجاره می‌کند و در آنجا کسب و کار خویش را راه می‌اندازد. بعد از گذشت مدتی از صدقه سر کسب و کار این مستأجر، آنجا حسابی رونق گرفته و محل رفت و آمد تعداد قابل توجهی مشتری می‌شود. حال اگر مالک از مستأجر بخواهد که مغازه را تخلیه نموده و نقل مکان کند، تکلیف شهرت و رونقی که به واسطه کسب و کار این مستأجر در ملک موجر به وجود آمده است، چه می‌شود؟
وکیل دعاوی ملکی می‌گوید: قانون برای حمایت از مستأجران اماکن تجاری، امتیازی را برای آنان در نظر گرفت که طبق آن می‌توانند در هنگام تخلیه، مبلغی را به عنوان سهم خود از شهرت و رونق به وجود آمده در ملک از موجر دریافت کنند.
نخستین بار قانون روابط مالک و مستأجر در سال 1339 حقی را به عنوان حق کسب یا پیشه یا تجارت بدین منظور تعریف نمود. اما آنچه امروزه به عنوان حق کسب یا پیشه یا تجارت می‌شناسیم مربوط به قانون روابط موجر و مستأجر مصوب سال 1356 می‌باشد. با گذشت زمان و اصلاحات قوانین مختلف، قانون روابط موجر و مستأجر نیز دچار تغییر شد و در سال 1376 نسخه کامل‌تری از آن به تصویب رسید. در نسخه جدید، حق کسب یا پیشه یا تجارت به حق سرقفلی تغییر نام پیدا کرد. البته جزئیات این دو با یکدیگر متفاوت است.
• لازم به ذکر است که مرجع و مبنای تمامی قراردادهای اجاره پیش از سال 1376، قانون روابط موجر و مستأجر سال 56 می‌باشد و به قراردادهای اجاره‌ای که پس از سال 76 منعقد شده‌اند، طبق قانون روابط موجر و مستأجر سال 76 رسیدگی می‌شود.
• حق کسب یا پیشه یا تجارت به صورت خودکار در تمام قراردادهای اجاره پیش از سال 56 لحاظ می‌شود اما حق سرقفلی تنها در صورتی قابل پرداخت می‌باشد که در قراردادهای مربوطه ذکر شده باشد.